Vraag je een willekeurig persoon vijf beeldbepalende zaken voor Schotland te noemen, dan is de kans groot dat een van de onderwerpen tartan of kilts is. Mannen in kilts horen bij Schotland als klompen bij de Nederlandse boer. Maar, waar komt deze traditie vandaan?
En, is deze nog steeds levend?
De Schotten waren een volk van herders en jagers. Zij liepen hele dagen door de velden en landerijen waarbij zij vaak beekjes over moesten steken. Een broek steeds aan-en uittrekken was hierbij lastig. Een kilt konden zij omhoog houden: zo hielden zij hun kleding droog. Oorspronkelijk komen de kilts uit de Hooglanden, maar sinds de 19e eeuw wordt de kilt ook in andere delen van Schotland en het Keltisch taalgebied gedragen, bijvoorbeeld in Ierland en Wales.
De basis voor een kilt is de tartan. Dit is een stof met horizontale en verticale strepen in verschillende kleuren op een gekleurde achtergrond. Rond 1500 werden de eerste tartans vervaardigd waarbij planten, mossen en bessen gebruikt werden om de wol te verven.
Een kilt is een lap tartan van 5 meter lengte die door een speld aan de voorzijde bij elkaar gehouden wordt. Een originele kilt wordt gedragen met een klein dolkje in de kous en een klein tasje om het middel, de zogenaamde “sporran”. Een sporran werd in het leven geroepen omdat een zak in de traditionele kilt ontbreekt. Ook zorgt het ervoor dat de stof tussen de benen naar beneden zakt, om zo ongewenste inkijk te voorkomen.
"De manier waarop men een kilt draagt, is alles bepalend.."
Draagt men de kilt informeel, dan horen de kousen afgestroopt te zijn. Draagt men de kilt echter bij een gala of een andere officiële gelegenheid, dan dienen de kousen opgetrokken te zijn. Mannen dragen de kilt tot boven de knie en dames over de knie. Van origine behoort men onder de kilt geen ondergoed te dragen. Echter wordt dit juist wel verwacht wanneer men danst of sport, zoals bij de Highland Games.
Tegenwoordig zien we de kilt vaak terug op bruiloften waar deze door de bruidegom gedragen wordt. Daarnaast zie je hem uiteraard bij de Schotse Highland Games bij deelnemers én toeschouwers, en tijdens “Céilidhs”. Dit is een typisch Schots evenement met folk music, dancing en storytelling. Ook in de mode is de kilt opgenomen. Zo gebruikt ontwerpster Vivienne Westwood de tartan als inspiratiebron.
Kilten zijn verkrijgbaar in diverse prijsklassen. Van een basic Stuart Royal van €155 tot een exclusieve op maat gemaakte Highland Title Kilt van €649. Deze laatste wordt dan wel vervaardigd door de familie Chrisholms, die door de eeuwen heen haar reputatie heeft opgebouwd.
Zoek je naar een tartan in een specifieke kleur, kijk dan in het Scottish Register of Tartans.
Online vind je hier een collectie met duizenden verschillende ontwerpen met zelfs ontwerpen voor Heineken en Domino’s Pizza, maar ook voor het Britse Koninklijke Huis.
Uiteraard vervult de kilt ook een prominente rol in de Highland Games programma’s van Vanderkruit SportsEvents. Alle captains worden bij de introductie aangekleed met kilt en accessoires. Als specialist heeft Vanderkruit SportsEvents de Royal Stewart kilt omarmd.